Postaw na kreatywność w fotografii z efektem bokeh

Termin bokeh to japońskie słowo oznaczające „rozmycie”. Używa się go do opisania wyglądu nieostrych obszarów zdjęcia. Efekt bokeh (słowo „bokeh” jest powszechnie wymawiane tak, że rymuje się z „OK”) jest najbardziej widoczny na zdjęciach z dużą liczbą małych, jasnych źródeł światła, takich jak uliczne latarnie nocą. Nie chodzi tu jednak tylko o uzyskanie wyraźnych, okrągłych wzorów świetlnych, lecz także o jakość poszczególnych rozmazanych części obrazu.

Czym więc jest fotografia z efektem bokeh? Rejestrowanie obiektów z zamiarem uchwycenia tych rozmytych obszarów to jeden z najbardziej atrakcyjnych efektów, które możemy stosować w fotografii. Pozwala on rozmyć rozpraszające, nieuporządkowane elementy i skupić uwagę na ważnych częściach obrazu, a zbędne szczegóły przekształcić w zachwycająco kremowobiałe kolory i odcienie.

Oto powody, dla których efekt bokeh od dawna jest jedną z najskuteczniejszych iluzji optycznych w arsenale fotografa. W dzisiejszych czasach za pomocą smartfonów z dwoma obiektywami można uzyskać efekt przypominający bokeh, ale tylko za pomocą oprogramowania. Bardzo małe obiektywy i czujniki w smartfonach uniemożliwiają osiągnięcie płytkiej głębi pola potrzebnej do uzyskania naturalnego efektu bokeh. Jest to efekt optyczny, który można osiągnąć tylko przy użyciu jaśniejszych obiektywów i większych matryc w większych aparatach. Prawdziwego efektu bokeh nie da się uzyskać w żaden inny sposób.

Aparaty pełnoklatkowe, takie jak Canon EOS R8 i EOS R6 Mark II, idealnie nadają się do fotografowania z efektem bokeh, ale aparaty z korpusami z matrycą APS-C, takie jak Canon EOS R100, EOS R50, EOS R10 i EOS R7, również mogą być w tym zakresie bardzo skuteczne.

Omówimy niektóre z kluczowych technik i sposobów umiejętnego posługiwania się aparatem oraz zestaw niezbędny do tego, by robić jeszcze bardziej imponujące zdjęcia z zachwycającym efektem bokeh.

• Najlepsze obiektywy pozwalające uzyskać efekt bokeh
• Najlepsze ustawienia aparatu pod kątem efektu bokeh
• Dostosowywanie odległości
• Ustawianie optymalnej ogniskowej
• Tworzenie efektu bokeh na pierwszym planie
• Tworzenie efektu bokeh w filmie
• Jak dodać rozmyte punkty świetlne tworzące efekt bokeh
• Tworzenie niestandardowych kształtów bokeh
• Fotografowanie martwej natury z efektem bokeh

Aby uchwycić atrakcyjny efekt bokeh, potrzebny jest obiektyw „szybki”, czyli o dużej maksymalnej przysłonie, najlepiej f/2,8 lub większej (mniejsza liczba f). Jest to jeden z głównych powodów, dla których warto mieć w zestawie szybki obiektyw stałoogniskowy (o stałej ogniskowej), nawet jeśli Twój obiektyw podstawowy obejmuje swoim zakresem taką ogniskową.

Jasne obiektywy o ogniskowej 50 mm lub większej są zazwyczaj najlepszym rozwiązaniem do fotografowania z efektem bokeh, ponieważ w przypadku obiektywów szerokokątnych uzyskanie rozmycia tła może być trudniejsze. Dzieje się tak dlatego, że krótsze ogniskowe zapewniają większą głębię ostrości przy dowolnej odległości ogniskowania i przysłonie. W efekcie większa część ujęcia – od pierwszego planu do tła – będzie wyostrzona, a efekt bokeh będzie mniejszy.

Do najlepszych, niedrogich obiektywów pozwalających uzyskać efekt bokeh należą modele Canon RF 50mm F1.8 STM i RF 85mm F2 MACRO IS STM. Jednak nie trzeba wykluczać z tego grona obiektywów szerokokątnych. Obiektywy RF 35mm F1.8 MACRO IS STM i RF 24mm F1.8 MACRO IS STM świetnie sprawdzają się przy tworzeniu tła bokeh w fotografii zbliżeniowej, ponieważ głębia ostrości zmniejsza się przy krótszych odległościach ogniskowania.

W przypadku ekstremalnych zbliżeń naprawdę krótka ogniskowa zapewnia niewielką głębię ostrości, maksymalizując potencjał efektu bokeh, więc kluczową rolę odgrywają wtedy możliwości 0,5-krotnego makro obiektywów RF 85mm F2 MACRO IS STM, RF 35mm F1.8 MACRO IS STM i RF 24mm F1.8 MACRO IS STM. Obiektyw Canon RF 16mm F2.8 STM jest również dobrą opcją, jeśli chcemy zbliżyć się do głównego obiektu i wyizolować go na rozmytym, ale szerokim tle – dzięki bardzo szerokiemu polu widzenia. Może to dodatkowo zwiększyć możliwości kreatywnej pracy.

Ogólnie rzecz biorąc, obiektyw z większą liczbą listków przysłony daje atrakcyjniej zaokrąglone kształty efektu bokeh, ponieważ każdy punkt rozmytego światła odzwierciedla kształt przysłony. Nie ma to znaczenia w przypadku fotografowania przy użyciu obiektywu z całkowicie otwartą przysłoną, czyli przy maksymalnie największym otworze przysłony (najniższej liczbie f), gdy otwór przysłony i tak będzie okrągły. Jednak nie zawsze tak się dzieje. Liczbę listków obiektywu można sprawdzić w jego specyfikacji w witrynie internetowej firmy Canon. Siedmiolistkowa przysłona świetnie sprawdza się w uzyskiwaniu atrakcyjnego efektu bokeh, a dziewięciolistkowa jest jeszcze lepsza. Oba wspomniane obiektywy makro mają dziewięć listków przysłony, natomiast pozostałe mają ich siedem.

Poręczny selektor obiektywów firmy Canon może zaproponować obiektywy dopasowane do aparatu i gatunku fotografii.

Wybór przysłony ma duży wpływ na to, jak efekt bokeh wygląda na zdjęciach. Im większa przysłona (czyli im niższa liczba f), tym mniejsza głębia ostrości, co z kolei oznacza, że tło stanie się bardziej rozmyte. Spróbuj więc zrobić zdjęcie w trybie preselekcji przysłony (Av) lub w trybie ręcznym i wybierz szeroki otwór przysłony (niska liczba f).

W trybie preselekcji przysłony (Av) można ustawić automatyczną czułość ISO, aby sprawdzić, czy czas naświetlania jest wystarczająco krótki w określonych okolicznościach. Możesz też w trybie ręcznym (M) z automatyczną czułością ISO ustawić zarówno przysłonę, jak i czas naświetlania, a następnie pozostawić aparat w celu określenia prawidłowej czułości ISO. Bardzo ważne jest, aby wybrać szeroki otwór przysłony i na tyle krótki czas naświetlania, żeby obszary ostrości na zdjęciu były wyostrzone podczas trzymania aparatu w ręce (spróbuj ustawić około 1/200 s).

Zwiększenie odległości między obiektem a tłem w celu uzyskania większego rozmycia tła. Innym czynnikiem jest odległość między obiektem a aparatem. Im bliżej obiektywu znajduje się obiekt, tym mniejsza głębia ostrości. Oznacza to, że obszary tła będą szybciej tracić ostrość. Aby rozmyć większy obszar obrazu, przysuń obiekt bliżej aparatu, oddalając go od tła.

Dłuższa ogniskowa skutkuje mniejszą głębią ostrości i silniejszym rozmyciem tła. Dzięki temu za pomocą obiektywów zmiennoogniskowych można uzyskać doskonały efekt, wyodrębniając obiekt i rozmywając szczegóły w tle. Na przykład obiektyw Canon RF-S 18-150mm F3.5-6.3 IS STM może zapewnić atrakcyjne tło z efektem bokeh, jeśli użyjemy długiej ogniskowej, mimo że przysłona jest wtedy węższa. Jeśli chcesz, aby rozmycie było silniejsze, a efekt bokeh bardziej intensywny, cofnij się o kilka kroków i powiększ obraz (lub zmień obiektyw), aby uzyskać dłuższą ogniskową.

Efekt bokeh traktujemy głównie jako element estetyczny tła, ale może on również stanowić atrakcyjny efekt z przodu kadru. Tworząc kompozycję z uwzględnieniem nieostrych szczegółów na pierwszym planie, można przyciągać wzrok w stronę wyostrzonego obiektu. Może to oznaczać przybliżenie aparatu do liści lub trzymanie go nisko na ziemią, aby ująć w kadrze rozmyty pierwszy plan. Takie subtelne detale zwiększają wrażenie głębi i są doskonałym sposobem na wzbogacenie kompozycji wyrazistymi, nieostrymi kolorami.

Głębia ma znaczenie także w kompozycji filmowej, ponieważ umożliwia oglądającym orientację w obrazie. Uwzględnienie nieostrych szczegółów na pierwszym planie i w tle sceny to doskonały sposób na zwiększenie wrażenia głębi i przyciągnięcie wzroku do kadru. Poza tym rozmyte punkty świetlne tworzące efekt bokeh wyglądają równie atrakcyjnie na filmach jak na fotografiach, a dodatkowo mogą się jeszcze poruszać. Reflektory samochodów, ozdobne lampki i inne jasne punkty światła wyglądają szczególnie pięknie, gdy są rozmazane, tworząc wyraźny efekt bokeh w postaci migających kropek.

Jednym z najbardziej charakterystycznych sposobów wykorzystania efektu bokeh w fotografii jest ujęcie małych, jasnych punktów światła na ciemnym tle lub przy słabym oświetleniu. Ten atrakcyjny efekt można uzyskać w różnych okolicznościach, na przykład w blasku słońca przedzierającym się przez gałęzie drzewa, na ruchliwej ulicy po zmroku, podczas przejażdżki w kolorowym wesołym miasteczku czy też w przypadku świeczek zdobiących tort. Jeśli chcesz samemu spróbować uzyskać ten efekt, warto użyć zestawu ozdobnych lampek. Umieść je w tle zdjęcia lub na pierwszym planie – ewentualnie zarówno w tle, jak i na pierwszym planie. Rozmyte światła lampek tworzą atrakcyjny efekt bokeh w postaci okrągłych wzorów.

Uzyskanie efektu bokeh w formie okrągłych wzorów powinno być możliwe w przypadku fotografowania za pomocą obiektywu z całkowicie otwartą przysłoną (przy maksymalnej przysłonie), ponieważ otwór przysłony jest zaokrąglony. W przeciwnym razie kształt efektu bokeh określa liczba listków przysłony w obiektywie – ogólnie im więcej listków, tym bardziej zaokrąglony otwór otwieranej przysłony, a tym samym bardziej okrągłe wzory efektu bokeh. W praktyce oznacza to zwykle, że punkty świetlne tworzące efekt bokeh są okrągłe lub sześciokątne – jeśli chcesz zobaczyć, jaki kształt będą mieć wzory tworzące efekt bokeh na Twoich zdjęciach lub filmach, wystarczy zdjąć obiektyw z aparatu, skierować go do światła i spojrzeć przez niego.

Warto też postawić na kreatywność i zmienić kształt wzorów świetlnych tworzących efekt bokeh. Wystarczy wyciąć szablon o dowolnym kształcie i przymocować go do przedniej części obiektywu. W tym filmie pokazano, jak prosty kawałek tektury sprawia, że efekt bokeh ma kształt licznych kolorowych gwiazd i płatków śniegu.

Jak mogliśmy zobaczyć, nieostre punkty światła tworzą atrakcyjny efekt bokeh podczas fotografowania przy odpowiednich ustawieniach. Oto prosta konfiguracja, którą możesz wypróbować w domu, aby uzyskać bogaty efekt bokeh, fotografując martwą naturę. Umieść obiekt na lustrzanej powierzchni, a następnie połóż w tle pognieciony arkusz folii (nie powinien być zanadto zmięty – wystarczy kilka zgnieceń, aby nie tylko odbijały światło, ale też je rozpraszały). Ustaw pod odpowiednim kątem lampę stołową, a następnie oświetl obiekt za pomocą drugiego źródła światła (my użyliśmy panelu LED, ale wystarczy zwykła lampa). Ustaw aparat blisko obiektu, wybierz tryb preselekcji przysłony (Av), użyj szerokiej przysłony – najlepiej około f/1,8 – i fotografuj z niskiego pułapu, by uzyskać wspaniały efekt rozmycia.


Autorzy: James Paterson i Matthew Richards