Przewodnik po funkcji sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) dla początkujących

Sekwencja nastaw ostrości (focus stacking) to metoda fotografowania, w której można wykonywać wiele ujęć w serii z nieco innymi odległościami ogniskowania („sekwencja”), a następnie łączyć lub „składać” je w jeden obraz, aby większa część obiektu lub sceny była maksymalnie wyostrzona. Obrazy można łączyć za pomocą oprogramowania do edycji lub wbudowanych narzędzi sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) dostępnych w aparatach firmy Canon.

Podczas fotografowania obiektów z bardzo małej odległości zazwyczaj używa się dużego otworu przysłony (mała liczba f), aby do matrycy docierało jak najwięcej światła. Daje to jednak bardzo małą głębię ostrości, co oznacza, że duża część obiektu lub sceny jest nieostra. Sekwencja nastaw ostrości (focus stacking) pozwala wydobyć ukryte piękno i misterne detale w makrofotografii, ale doskonale sprawdza się też przy fotografowaniu krajobrazów, gdy chcemy, aby scena była ostra od przodu do tyłu.

Dzięki ponad dziesięcioletniemu doświadczeniu we współpracy z wydawnictwami przyrodniczymi profesjonalny makrofotograf Matt Doogue jest ekspertem w dziedzinie ręcznego stosowania sekwencji nastaw ostrości. Jednak najnowocześniejsze funkcje aparatów bezlusterkowych systemu EOS R firmy Canon pozwalają osiągnąć ten sam efekt bez konieczności edycji. Dzięki wbudowanym funkcjom sekwencji nastaw ostrości i składania głębi obrazu w aparatach Canon EOS R7 i EOS R10 można uzyskać niesamowite zbliżenia przy minimalnym wysiłku.

W przypadku zamiaru korzystania z funkcji sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) ważny jest wybór najlepszego zestawu makro dla początkujących, ale trzeba również znać praktyczne aspekty korzystania z niego. W tym przewodniku dowiesz się, w jaki sposób Matt wykorzystuje sekwencje nastaw ostrości – zarówno ręczne, jak i wbudowane – do uzyskiwania niesamowitych zdjęć przyrody. Dzięki kilku wskazówkom na temat makrofotografii i najnowszej serii systemów Canon EOS R możesz szybko zacząć robić doskonałe, bardzo ostre zdjęcia.

Niezależnie od wybranej metody składania zdjęć, pierwszym etapem procesu jest zrobienie serii zdjęć z różnymi ustawieniami ogniskowania w celu uchwycenia pełnej głębi ostrości fotografowanego obiektu. Jest to tzw. sekwencja nastaw ostrości, a niemal każdy aparat systemu Canon EOS R ma funkcję, która automatyzuje ten proces, robiąc serię zdjęć z coraz większą odległością ogniskowania, które można następnie połączyć w jeden obraz.

„Funkcja sekwencji działa od najbliższego punktu ostrości na obiekcie” – wyjaśnia Matt. „Automatycznie zmienia odległość ogniskową obiektywu, robiąc zdjęcie z przyrostem wybranym w menu i w ten sposób skutecznie zmniejszając scenę”.

W obiektywie musi być ustawiony tryb autofokusu (AF) – w przypadku obiektywów bez przełącznika AF/MF należy ustawić tryb AF w menu aparatu. Aby mieć pewność, że cały obiekt zmieści się w kadrze, warto użyć szerokokątnego obiektywu i wykadrować końcowy obraz.

Dla Matta menu sekwencji nastaw ostrości jest bardzo łatwe w konfiguracji i obsłudze. „Po wykonaniu kilku złożeń wiadomo, jak działa każda opcja” – mówi.

Gdy wszystko będzie gotowe, wystarczy nacisnąć przycisk migawki, aby zacząć wykonywanie zdjęć. Licznik w górnym rogu wyświetlacza LCD pokazuje pozostałą liczbę zdjęć w serii.

Aparaty Canon EOS R7 i EOS R10 upraszczają ten proces, automatycznie składając sekwencję obrazów w aparacie, bez potrzeby obróbki na komputerze. „Możliwość tworzenia obrazu złożonego w aparacie to prawdziwa rewolucja” – mówi Matt. „Poszczególne obrazy są zapisywane i od razu widać efekt w postaci obrazu ze składaniem głębi. Ponieważ jednak aparat zachowuje zdjęcia składowe serii, można je również przetwarzać samodzielnie lub używać indywidualnie”.

Składanie obrazów w aparacie EOS R7 jest dostępne w każdym trybie ekspozycji. „Sugeruję używanie trybu ręcznego (M), ponieważ daje on pełną kontrolę nad aparatem i ostatecznym wyglądem końcowego obrazu” – mówi Matt. „Aby zapobiec efektom drgań aparatu podczas fotografowania z ręki, potrzebny jest krótszy czas naświetlania, co można osiągnąć, ustawiając wyższą czułość ISO i większy otwór przysłony”.

Dobrym pomysłem jest wykonanie zdjęcia próbnego w celu sprawdzenia prawidłowości ustawień. Ważne jest też utrzymanie stabilności aparatu. „Przy fotografowaniu z użyciem wbudowanej funkcji składania zdjęć prawie zawsze korzystam ze statywu, ponieważ chcę zminimalizować swój wpływ na zmianę kadrowania” — wyjaśnia Matt. Nie jest to jednak idealne rozwiązanie w przypadku dynamicznych obiektów. „W takich sytuacjach krótszy czas naświetlania i wyższa czułość ISO pomagają eliminować wszelkie niezamierzone ruchy fotografa” – dodaje. Wbudowany stabilizator obrazu aparatu EOS R7 daje Mattowi większą swobodę przy fotografowaniu z ręki.

Wymagana liczba zdjęć w serii zależy od obiektu, ale dzięki wbudowanej funkcji składania zdjęć Matt może łączyć setki zdjęć obiektów tak małych jak kryształki soli. „W przypadku składania zdjęć krajobrazu oczywiście używa się mniejszego otworu przysłony lub większej głębi ostrości, więc nie trzeba robić tylu zdjęć w serii, zwłaszcza gdy fotografujemy większe obszary ostrości jednocześnie” – wyjaśnia. Dodaje również, że w przypadku makrofotografii, używanie zbyt małej głębi ostrości podczas składania zdjęć może prowadzić do dyfrakcji – efektu optycznego, który ogranicza jakość zdjęć – oraz zmniejszenia ilości światła docierającego do matrycy.

Jeśli nie masz aparatu z wbudowaną funkcją składania zdjęć, możesz połączyć zdjęcia za pomocą oprogramowania, takiego jak darmowy program Digital Photo Professional (DPP) firmy Canon, który ma specjalne narzędzie do składania głębi obrazu. „DPP wyrównuje i łączy najostrzejsze części każdego obrazu, aby uzyskać końcowy obraz o zwiększonej głębi ostrości” – mówi Matt.

Wprawdzie Matt korzysta z technologii oszczędzających czas dostępnych w aparatach Canon EOS R7 i EOS R10, ale uważa, że ręczna sekwencja nastaw ostrości jest również przydatna. „Tradycyjna metoda sekwencji nastaw ostrości jest najtrudniejsza, ale pozwala bardziej wykazać się kreatywnością i jest dostępna dla każdego” – mówi. „Daje również większą swobodę w wyborze oświetlenia, ponieważ niektóre wbudowane funkcje nie działają z lampą błyskową”.

Jeśli posiadany aparat firmy Canon nie obsługuje sekwencji nastaw ostrości lub składania zdjęć w aparacie, można łatwo wypróbować ręczną sekwencję nastaw ostrości. „Zasady są takie same, przy czym użytkownik musi sam wykonać każde zdjęcie, a następnie przetworzyć całą serię w złożony obraz” – wyjaśnia Matt. Kluczowe znaczenie ma ręczna regulacja ekspozycji i ostrości. „Wyłącz autofokus (AF) i ręcznie ustaw ostrość na najbliższym punkcie obiektu” – mówi. „Użyj trybu Live View aparatu, aby przybliżyć obiekt i precyzyjnie ustawić ostrość”.

Oświetlenie jest ważne niezależnie od wybranej metody sekwencji nastaw ostrości. Gdy jest za mało światła, czas naświetlania może być zbyt długi, aby wyeliminować rozmycie spowodowane ruchem, natomiast gdy jest jego zbyt dużo, rezultat może być nieoptymalny. Według Matta „naturalne światło doskonale zachowuje kolory i odcienie obiektu, które czasami mogą zostać utracone przy korzystaniu ze zewnętrznych źródeł światła”.

Matt dodaje oświetlenie zewnętrzne, jeśli światło dzienne nie wystarcza. „Stałe źródła światła (LED) są przystępne, lekkie i można je umieścić w dowolnym miejscu wokół obiektu, co prowadzi do uzyskania bardziej dynamicznych kątów” – mówi.

Matt niewiele zmienia ustawienia sekwencji, ale dostosowuje otwór przysłony w zależności od rozmiaru obiektu, liczby wymaganych serii i powiększenia. „Czułość ISO zwykle ustawiam na około 320 w przypadku korzystania z lampy błyskowej, a czas naświetlania na około 1/160 s” – zauważa.

Menu sekwencji nastaw ostrości firmy Canon eliminuje domysły podczas rejestrowania serii obrazów, a najnowocześniejsza funkcja składania głębi obrazu dostępna w aparatach Canon EOS R10 i EOS R7 upraszcza ten proces, oszczędzając czas, eliminując potrzebę przetwarzania końcowego i umożliwiając skupienie się na bardziej kreatywnych decyzjach, takich jak kompozycja i ekspozycja. Ręczna regulacja ostrości nadal stanowi doskonały wybór, gdy wymagana jest największa kontrola.

Matt uważa, że niezależnie od używanej metody sekwencja nastaw ostrości pozwala uatrakcyjnić nudny wygląd każdego obiektu. „Sekwencja nastaw ostrości zmienia zwykłe obiekty w niezwykłe” – mówi. Łatwe w użyciu narzędzia sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) firmy Canon umożliwiają rejestrowanie atrakcyjnych, niezwykle ostrych obrazów od przodu do tyłu – od makrofotografii po zdjęcia krajobrazów.


Autorki: Lauren Scott i Andrea Ball